Öncelikle "tahribat" ile neyi anlattığımıza karar verelim.
Bir merminin camı parçalaması veya delip geçmesi farklı yapı ve enerjiler gerektirir. Genelde yüksek penetrasyon kaabiliyeti olan mermilerin tahribatı daha az olur.
Yivli silahlarda mermiye aktarılan dönme hareketi sadece mermiyi uçuş hattında stablize etmek içindir. Merminin aerodinamik yapısı ancak sivri ucu önde ise fayda sağlar.
Yiv set sisteminin hızlanmaya etkisi negatiftir. İtme gücünün (barut gazları v.s.) bir kısmı fazladan sürtünme ve dönme hareketi için kullanılacağından aynı şartlardaki kaval namludan daha düşük hızlara ulaşılacaktır.
Merminin kendi etrafında dönmesinin penetrasyona belirgin bir etkisi yoktur. Çarptığı cismi delip geçen veya bir miktar girip kalan merminin geçiş veya çarpma - durma arası zamanı mili saniyelerle ölçülebilir. Bu kadar kısa sürede mermi belki bir tur bile dönemez.
Bu dönme hareketininden faydalanarak hedefte fazla tahribat (penetrasyon değil) yapması istenen mermiler statik balansları bozuk olarak üretilirler. Örnek olarak, ağırlık merkezleri iyice geride olur. Yüksek hızda kendi etrafında dönerken stabil olan bu mermiler hedefe çerptıklarında dengelerini kaybeder, geniş daireler çizerek veya takla atarak hedefte daha fazla tahribata neden olurlar.
Penetrasyon (delme veya derine işleme) için kesin bir formül olmamakla birlikte, bu konuda Newton yaklaşımı hala geçerliliğini koruyor.
Buna göre penetrasyon mesafesi, çarpan cisim ile çarpılan cismin yoğunluklarının oranının çarpan cismin boyu ile çarpımı kadar olur.
Çok fazla çarpma oldu, bir örnek verelim : 1 metre boyunda yoğunluğu 10 olan bir cisim, yoğunluğu 2 olan bir cisme yüksek hızla çarparsa 10/2*1 = 5 metre saplanır yada diğer bir deyişle yoğunluğu 2 olan 5 metre duvarı deler. Bazı cisimler yüksek basınç karşısında sıvı özellikleri gösterdiği için burada hesaplanandan daha fazla penetrasyon olabilir.
Zırh delici mermiler ( kinetik enerji mermileri) buna uygun olarak yüksek yoğunlukta (Tungsten, Uranyum) gibi malzemelerden ve ince uzun olarak üretilirler. Genelde dart okları gibi kuyruk kanatları ile stablize edilirler ve bunları atan silahların namlularında yiv - set bulunmaz.
Çok köşeli (poligon) namlulara gelirsek, ceketli mermilerde daha az deformasyon ve daha az sürtünme sağladıkları için, hız ve isabetliliği olumlu etkiledikleri söyleniyor. Çıplak kurşun mermilerle kurşun sıvanması nedeni ile pek tavsiye edilmiyor fakat nisbeten düşük hızlı havalı silahlarda ve kaydırıcı tatbik edilmiş pelletlerde sorun yaratacağını sanmıyorum.
Pelletlerin baş kısımları kalibreye göre, kuyrukları ise kalibreden büyük olduğu ve arkadaki basıncın ince duvarlı kuyruğu şişirdiği göz önüne alınırsa, gaz kaçağı mümkün görünmüyor.
Ateşlilerde ise, poligon namluların çok daha az gaz kaçağına neden oldukları gözlemlenmiş durumda.
Poligon namlu ile kısa mesafelerde yaptığım atışlarda isabetlilikte bir fark göremedim. Namluyu tekrar işletebilirsem, uzun mesafelerde de deneyeceğim.