DÜRBÜN TEKNOLOJİSİNİ ANLAMAK
En iyi dürbün teknolojisi herzaman silahlı kuvvetler tarafından geliştirilmiş ve kullanılmıştır. Soğuk savaşın sona ermesiyle en iyi dürbün teknolojilerinin bir çoğu sürekli düşen fiyatlarla piyasalarda bulunabilir olmuşlardır. Yüksek güçlendiricili silah dürbünleri ve mikro dürbünler, zamanında silahlı kuvvetlerin ve haberalma örgütlerinin temelini oluşturmuşken, günümüz itibariyle herkes tarafından satın alınabilir hale gelmiştir. Daha iyi dürbünler daha düşük fiyatlarla piyasaya düştükçe, profesyonel doğa sporları ivmesinin arkasındaki optik teknolojiyi anlamanız ve düşük teknolojili optik cihazların farkını ayırt edebilmeniz önemlilik kazanmaktadır. Yani artık her türlü gelişmiş teknolojiye ait dürbünlerin alınabilir olduğu piyasalarda iyi ve kötüyü ayırt edebilme durumu kaçınılmaz olmuştur.
Bu kısa bir giriş ve açıklamalar sonrasında, dilerseniz dürbün teknolojisinde geçen deyimleri ve tanımları şöyle bir irdeleyelim:
TEKLİ/İKİLİ DÜRBÜNLER (Binocular/Monocular)
Tekli dürbün tek gözle bakılabilen, ikili dürbün ise iki gözle bakılabilen dürbünlerdir. Artık günümüzde, mikro, avuç içi büyüklüğünde tekli dürbünler ve yine, mikro ikili, pantolan cebine dahi sığabilen dürbünler mevcuttur. Bunlar kullanıcıya küçük, pratik ve rahat taşınabilir olmaları sebebiyle büyük kullanım kolaylıkları sağlarlar. Dürbünler basit bir şekilde kodlanırlar. Kodları genelde ortada "X" işareti ile ayrılan iki rakamdan oluşur. Örneğin 10x50 rakamlarının bulunduğu bir dürbünde, ilk numara dürbünün büyütme gücünü gösterir. Yani dürbünle baktığınızda, çıplak gözle bakıldığına oranla, hedef numara kadar yakın görünür. İkinci numara ise objektif (ön) lensin çapını gösterir. Numara büyüdükçe dürbün daha fazla ışık toplar ve görüntü o kadar net olur. İyi dürbünler her zaman büyütme gücünün, objektif lensinin çapı, görüntü kalitesi, boyutları, ağırlığı, ömrü ve kalitesinin kombinasyonudur. Dürbünün kalitesi ilk bakışta anlaşılmaz. Bunun için yapılış teknolojisi. Dayanıklılığı, aşırı sıcak ve soğuğa karşı verimi gibi özelliklerinde irdelenmesi gerekir. Avcılık açısından en randımanlı dürbünler marka ve kalitesi iyi olmaları şartıyla 7x50, 8x56, 9x63 gücündeki dürbünlerdir. Ancak 7x50.nin haricindeki diğer güçleri bulmak hayli zordur. Sadece özel firmalar bu güçteki dürbünleri yapmaktadırlar. Silahlı kuvvetlerde kullanılan el dürbünleri genelde 7x50mm dürbünlerdir.
MERKEZİ ODAKLAMA PARÇASI (Central Focusing Whell)
İkili bir dürbünde merkezi odaklama ayar aparatı, iki gözü birden aynı anda odaklamaya yarar. Aynı anda iki göz için net olmayan görüntüyü, sağ tarafta bulunan dioptrik düzeltme ayarı ile düzeltebilirsiniz.
KAPLAMA MALZEMESİ ( Coating)
Kaplama, parlamayı azaltmak ve ışık taşınmasını arttırmak amacıyla cilalanmış lenslerin ve optik araçların prizmaları üzerinde çok ince nesnelerin buharlaştırılması yoluyla yapılmıştır. Optik cihazların ciddi sayılacak düzeylerde (%40 lara varan) ışık kayıpları vardır. Bu kayıpların önüne geçmek ve görüntüyü daha da netleştirmek için kaplama yoluna gidilir ve optik cihazın ışığı kıran her lensi ayrı ayrı buharlama yöntemiyle çok ince bir şekilde kaplanır.
DİOPTRİK DÜZETME ( Dioptric Correction)
İnsan gözünün değişkenliğinin, dürbünün sağ tarafındaki objektif lensi tarafından "+0-" aralığı arasında ayarlanmasıdır.
ÇIKIŞ DELİĞİ ( Exit Pupil)
Çıkış deliği, 25 cm.den görülebilen ve gözmerceğinin içinde yer alan yuvarlak alandır. Bu alan, objektif lensin çapının büyütme katsayısına bölümü olan matamatiksel bir değerdir. Çıkış deliği büyüdükçe düşük ışık durumlarında görüntü daha parlak olacaktır. Yani Exit Pupil'in geniş ve yuvarlak olduğu dürbünler herzaman düşük ışık zamanlarında daha iyi netice verirler. Göz merceğinin Exit Pupil'e uygunluk sağlaması insanın yaşınına bağlıdır. Bu uyum, genç insanlarda daha çabuk, yaşlı insanlarda ise daha geç olur.
UZATILABİLEN (GEÇMELİ) TELESKOP ( Extendible Telescope)
Çok fazla büyütme güçleri sebebiyle bu tip teleskoplar çok uzakları ya da küçük nesneleri seyretmek için kullanılırlar. Titremeyi engellemek için tripod (üçayak) kullanılması gerekmektedir. Uzun mesafeli ve uzun süreli gözlemler için oldukça uygundur.
GÖRÜŞ ALANI ( Field Of View)
Görüş alanı, 1000 yard uzaklıktan bakıldığında cihazın gördüğü alanın "feet" cinsinden ölçüsüdür. Açı genişledikçe, görülen alan da genişler. Hızlı hareket eden olayları görmek veya vahşi doğayı gözlemlemek için geniş açılar kullanışlıdır.
ODAKLAMA ( Focusing)
Değişik uzaklıklardaki nesnelerin ya da nesnenin daha net görünmesi için dürbün üzerinde yapılan ayarlamadır. Bu ayar bazı dürbünlerde otomatik olarak yapılır.(focus-free)
BAĞIMSIZ OPTİK AYARI (İndividual Optical Adjustment)
Bu tip dürbünler kullanıcısın her iki tarafı, her iki göz için ayrı ayrı ayarlamasına olanak tanır.
TERS ÇEVİRME SİSTEMİ (Inversion System)
Astronomik teleskoplardan bakarsanın her şeyi ters görmekle kalmaz tüm gördükleriniz gözünüze tepetaklak gelir. İşte ikili dürbünlerde baktıklarınızı çıplak gözle gördüğünüz gibi görebilmeniz için bu sistem geliştirilmiştir.
OBJEKTİF
Cihazın baş tarafında bulunan ve iki ya da daha fazla sayıda ve farklı camlardan oluşan büyük lenslerdir.
PRİZMA SİSTEMİ
İkili dürbünlerde iki türlü prizma sistemi kullanılır. Bunlar; PORRO ve ROOF sistemlerdir. Bir dürbünde hangi sistemin kullanıldığını anlamak hayli kolaydır. Roof prizmalı ikili dürbünlerde lensler bir çizgi halinde sıralanmış ve daha küçüktürler. Porro prizmalı cihazlarda ise göz mercekleri ön lenslerden bağımsızdırlar. Genelde Porro prizmalar daha derin bir görüntü sağlarlar.
ÇÖZÜMLEME GÜCÜ (Resolving Power)
Optik aletin gözlemlenen nesneyi nokta nokta birleştirerek net bir şekilde gösterebilme becerisidir.
AYNA LENSLİ İKİLİ DÜRBÜNLER ( Mirror-lens Binoculars)
Bir ayna tipi lens( muxutov tipi) teknolojisi, nesnenin direkt olarak görüntüsünü çıkarır. Işık cihazın içinde 3 kez dolaşır. Böylelikle olası en iyi görüntü kalitesi ve uzun büyütme menzili korunurken cihazın daha küçük ve hafif olma imkanı da korunmuş olur. Sabit yani geçmeli olmayan teleskoplar bu sistemdir.
